Węzeł drogowy -skrzyżowanie się, rozwidlenie lub połączenie dróg na różnych poziomach, zapewniające pełną lub częściową możliwość wyboru kierunku jazdy.
Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 – w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie dzieli węzły drogowe na trzy grupy:
Węzły bezkolizyjne typu WA – na których nie występuje przecinanie torów jazdy, a relacje skrętne są realizowane tylko jako manewry wyłączania, włączania i przeplatania się potoków ruchu,
Węzły częściowo bezkolizyjne typu WB – na których występuje przecinanie torów jazdy niektórych relacji na jednej z dróg; w ramach węzła funkcjonuje wówczas na tej drodze skrzyżowanie lub ich zespół, jednak relacje o dominujących natężeniach są prowadzone bezkolizyjnie,
Węzeł kolizyjny typu WC – na którym tylko jezdnie dróg krzyżują się w różnych poziomach, natomiast relacje skrętne na obu drogach odbywają się na skrzyżowaniach.
Węzły typu WA
Klasyczną formą węzła drogowego typu WA jest koniczynka. Innymi formami są krzyż maltański, turbina i wiatrak. Jeżeli jedna z dróg kończy się na węźle, wtedy możemy mieć do czynienia z trąbką lub gruszką. W niektórych sytuacjach, gdy początkowo planowano przecięcie dwóch dróg, ale kontynuacji budowy jednej z dróg za węzłem zaniechano, możemy mieć do czynienia z pół-koniczynką. W przypadku późniejszej kontynuacji budowy stosunkowo niewielkim kosztem można przekształcić ją w kompletną koniczynkę.
Koniczynka
Koniczynka jest najczęściej spotykaną formą węzła drogowego. Ma tę zaletę, że trzeba zbudować tylko jeden wiadukt drogowy. Umożliwia też (poprzez dwa łączniki po 3/4 łuku) bezkolizyjne zawrócenie na trasie bez zjeżdżania na inną drogę. Koniczynka zajmuje też stosunkowo niewiele miejsca w terenie. Wadą koniczynki jest fakt krzyżowania się dwóch potoków pojazdów (najpierw wjazd na drogę po łuku 3/4, a później zjazd z drogi po łuku 3/4).
Krzyż maltański
Na węzeł drogowy w formie krzyża maltańskiego potrzeba jeszcze mniej miejsca niż na koniczynkę. Jego wielką zaletą jest też możliwość utrzymywania większych prędkości (nie ma łącznic prowadzonych po łuku 3/4). Jednak w centrum węzła niezbędna jest skomplikowana konstrukcja wiaduktów, mająca przynajmniej 4 poziomy, na których odbywa się ruch pojazdów. W skrajnych przypadkach może to być sześć poziomów, z czego z kolei może wynikać różnica poziomów do 30 m.
Turbina
Na węźle drogowym w formie turbiny, podobnie jak w przypadku krzyża maltańskiego, można utrzymywać duże prędkości. W tym jednak przypadku nie ma potrzeby budowy tak wysokiej konstrukcji mostów. Do budowy takiego węzła potrzeba trochę więcej miejsca niż w przypadku koniczynki. Wadą turbiny jest konieczność budowy aż 5 wiaduktów prowadzących łącznice nad drogami głównymi oraz innymi łącznicami.
Wiatrak
Węzeł drogowy w formie wiatraka posiada wiadukty dla wszystkich łącznic prowadzących w lewo od pierwotnego kierunku jazdy. Za wiaduktem droga jest tak poprowadzona, aby te łącznice skończyły się przed głównym skrzyżowaniem dróg. Łącznice te muszą posiadać ciaśniejsze skręty, więc trzeba wprowadzić na nich pewne ograniczenia prędkości.
Formy mieszane
W rzeczywistości wiele węzłów drogowych ma formy mieszane. Bywa też tak, że do węzła początkowo zbudowanego jako koniczynka dobudowuje się niektóre łącznice (takie jak w przypadku krzyża maltańskiego) dla zwiększenia przepustowości skrzyżowania dróg.
Połączenie dwóch dróg
Trąbka
Jest to prawdopodobnie najczęściej spotykane całkowicie bezkolizyjne połączenie dwóch dróg. Wymagany jest jeden dwukierunkowy wiadukt oraz tylko w jednym z przypadków zmiany drogi konieczne jest ograniczenie prędkości. W zależności od sytuacji trąbka może być skierowana w dwie różne strony. Najczęściej jest tak zaprojektowana, aby z jazdy po łuku 3/4 koła korzystało możliwie najmniej pojazdów.
Gruszka
Na węźle drogowym typu gruszka wyeliminowana została łącznica prowadzona po 3/4 łuku. Dzięki temu możliwe są wszystkie zmiany kierunku jazdy bez dużego ograniczenia prędkości. Jednak takie skrzyżowanie wymaga wybudowania dodatkowego wiaduktu oraz znacznie więcej terenu pod budowę węzła.
Pół koniczynki
Węzeł w takiej formie występuje w miejscach, gdzie planowana jest rozbudowa kończącej się na węźle drogi. Dzięki takiej konstrukcji węzła jego przebudowa (dokończenie koniczynki) nie jest kosztowna i nie wymaga zamykania czynnych już przejazdów.
Trójkąt
Chyba najwygodniejsze dla kierowców bezkolizyjne odejście drogi. Stosunkowo łagodne wszystkie łącznice. Cały węzeł położony praktycznie po jednej stronie drogi niekończącej się na węźle (możliwy do wykonania, gdy ta droga idzie w pobliżu zbiornika wodnego lub innej przeszkody w terenie). Rozwiązanie to ma niestety też wady: 3 wiadukty położone na ogół pod ostrym kątem w stosunku do drogi, nad którą przechodzą 3 poziomy.
Węzły typu WB
Jest to węzeł częściowo bezkolizyjny, na którym następuje przecinanie torów jazdy niektórych relacji na jednej z dróg. Na tej drodze funkcjonuje skrzyżowanie lub zespół skrzyżowań. Tory ruchu o dominującym natężeniu ruchu powinny być prowadzone bezkolizyjnie. Skrzyżowanie powinno być umiejscowione na drodze niższej klasy lub na drodze o mniejszym natężeniu ruchu w przypadku dróg równorzędnej klasy. Wyjazd z jezdni drogi, na której jest ruch bezkolizyjny, powinien poprzedzać wjazd na nią. Zarówno wyjazd jak i wjazd na tę drogę powinny być usytuowane po prawej stronie jezdni i powinny być wyposażone w pasy wyłączenia/włączenia. W miastach węzły drogowe typu WB często powstają poprzez dobudowanie estakad tranzytowych w ciągu jednej z przecinających się dróg nad istniejącym skrzyżowaniem lub rondem. Większość wjazdów/zjazdów na autostrady i drogi ekspresowe odbywa się poprzez węzły drogowe typu WB
Węzły typu WC
Opracowanie powstało dzięki wikipedii